بازتوانی بیمار سکته مغزی
سکته مغزی عارضه‌ای جدی و خطرناک است، این عارضه در اصل نوعی اختلال نورولوژیک ناگهانی است که به علت اختلال خون‌رسانی به بخشی از مغز اتفاق می‌افتد. بعدازاینکه فرد دچار سکته مغزی شده است بهترین روش برای بازگرداندن بیمار به فعالیت‌های نرمال روتین روزانه، استفاده از روش‌های بازتوانی بیمار سکته مغزی تحت نظر متخصصان طب فیزیکی و توان‌بخشی است.
نقش توان‌بخشی در بیماران سکته مغزی
توان‌بخشی نقش مهمی را درروند بهبودی افراد بعد از سکته مغزی ایفا می‌کند. هدف توان‌بخشی بازگرداندن مهارت‌های اصلی است که بعد از سکته مغزی در فرد از بین رفته است. توان‌بخشی بعد از سکته مغزی می‌تواند باعث افزایش مستقل بودن و کیفیت زندگی فرد شود.
میزان عوارض و آسیب‌هایی که بعد از سکته مغزی اتفاق می‌افتد، همچنین میزان توانایی افراد برای بهبودی بعد از سکته مغزی متفاوت است، اما طبق پژوهش‌های مختلف افرادی که در برنامه‌های توان‌بخشی شرکت می‌کنند عملکرد و بهبودی بهتری را نسبت به افرادی که از توان‌بخشی استفاده نمی‌کنند خواهند داشت.
بازتوانی بیمار سکته مغزی برای بهبود فعالیت‌های فیزیکی:
تمرینات مربوط به مهارت‌های حرکتی:
این نوع تمرینات باعث بالا بردن قدرت و هماهنگی عضلات در بیماران سکته مغزی می‌شود.
آموزش تحرک و جابجایی:
این بخش فعالیت‌هایی مانند جابجا شدن در رختخواب، عوض کردن موقعیت از تخت به صندلی، بلند شدن از صندلی، راه رفتن مناسب و غیره را به بیماران سکته مغزی یاد می‌دهد. همچنین چگونگی استفاده از ابزارهای کمکی مانند واکر، ویلچر، عصا و بریس در قسمت مچ پا را به بیماران آموزش می‌دهد.
درمان با تلقین محدودیت (constraint-induced therapy):
این روش به بهبود عملکرد اندام درگیر کمک می‌کند. در این روش حرکت اعضای سالم را محدود می‌کنند برای مثال دست سالم با کمک بانداژ به بدن در حالت ثابت باقی می‌ماند و بیمار سعی می‌کند از اعضای آسیب‌دیده یا درگیر استفاده کند. این روش باعث بهبود عملکردی اعضای درگیر می‌شود.
تمرین‌های مربوط به بهبود دامنه‌ی حرکت:
ورزش‌ها و تمرین‌های مخصوصی می‌تواند سفتی عضله‌ها در بیماران را کاهش داده و به افزایش میزان حرکت مفصل‌ها کمک کند.
بازتوانی بیمار سکته مغزی برای فعالیت‌های فیزیکی به کمک تکنولوژی
تحریک الکتریکی عملکردی (FES):
در این روش با کمک نیروی الکتریسیته، عضله‌های ضعیف بیمار را منقبض می‌کنند. استفاده از این روش در بیماران برای بازگرداندن عملکرد دوباره طبیعی ماهیچه‌های آن‌ها می‌تواند مفید باشد.
تجهیزات روباتیک:
استفاده از تجهیزات درزمینهٔ روباتیک برای انجام حرکت‌های تکراری، در بیماران باعث افزایش بهبود، کارکرد و قدرت اعضای آسیب‌دیده آن‌ها می‌شود.
تکنولوژی وایرلس:
نظارت بر روی فعالیت‌های بیمار با کمک این تجهیزات باعث افزایش میزان بهبود و فعالیت‌های بیمار بعد از سکته مغزی می‌شود.
تکنولوژی واقعیت مجازی یا VR:
استفاده از گیم های کامپیوتری و روش‌هایی که با کمک کامپیوتر باعث قرار دادن بیمار در یک محیط شبیه‌سازی‌شده می‌شود به بهبود و بالا رفتن قدرت و عملکرد حرکتی بیماران کمک می‌کند.
بازتوانی بیمار سکته مغزی چه زمانی باید شروع شود؟
در بهترین حالت توان‌بخشی یا بازتوانی بیمار بعد از یک الی دو روز بعد از سکته مغزی و درزمانی که بیمار هنوز مرخص نشده و بستری است شروع می‌شود.
بازتوانی بیمار سکته مغزی چقدر طول می‌کشد؟
زمان دقیقی را نمی‌توان مشخص کرد چراکه زمان بازتوانی بیمار به‌شدت سکته مغزی و عارضه‌های آن بستگی دارد، همچنین بعضی از بیماران سریع‌تر از دیگران روند بهبودی را طی می‌کنند اما اکثر بیماران به توان‌بخشی‌های طولانی‌مدت احتیاج دارند که ممکن است از چند ماه تا چند سال متفاوت باشد.
تمرینات توان‌بخشی حرکتی برای بیماران سکته مغزی
فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
فیزیوتراپی با اهداف درمانی و بازگشت بیمار به فعالیت نرمال روزانه‌اش انجام می‌شود. فیزیوتراپی می‌تواند در هنگام بستری بیمار شروع و تا پایان درمان کامل بیمار ادامه پیدا کند. مدت‌زمان فیزیوتراپی بسته به وضعیت کلی پزشکی افراد می‌تواند متفاوت باشد و ممکن است بین چند ماه الی چند سال طول بکشد.
تمرین چگونگی راه رفتن
بیماران بعد از سکته مغزی دچار مشکلات حرکتی می‌شوند و مانند قبل به‌خوبی نمی‌توانند راه بروند، به همین علت متخصصان فیزیوتراپی یا توان‌بخشی و طب فیزیکی می‌توانند به حل مشکلات حرکتی افراد کمک کنند. بدون در نظر گرفتن میزان عملکرد حرکتی بیمار می‌تواند از تجهیزات مدرن و پیشرفته برای بازتوانی قدرت حرکتی بیمار کمک گرفت.
تمرین برای حفظ تعادل در بیماران سکته مغزی
مشکلات حفظ تعادل بعد از بروز سکته‌های مغزی در بیماران متداول است و حل این مشکلات و بهبود آن‌ها برای پیشگیری از افتادن بیماران روی زمین و آسیب‌های بعدی امری ضروری و بسیار مهم است. برای برگرداندن قدرت حفظ تعادل در افراد و رسیدن به بالاترین مقدار عملکرد در فعالیت‌های روزانه می‌توان از متخصصان فیزیوتراپی و توان‌بخشی کمک گرفت.
تمرین جابه‌جایی و حرکت در تخت خواب
استفاده کردن از تخت خواب مثل قبل برای بیماران سکته مغزی کاری راحت و پیش افتاده نیست و این کار ممکن است کاری سخت و طاقت‌فرسا برای آن‌ها باشد. فیزیوتراپ‌ها و توان‌بخش‌ها برای این‌که فرد بتواند به‌صورت مستقل کارهای روزانه معمولی خود مانند بلند شدن از تخت خواب، استفاده از ویلچر یا عصا، خارج شدن و یا وارد شدن به خودرو و دیگر مکان‌های مختلف خانه را انجام دهد تمرین‌های مختلف حرکتی را برای آن‌ها تعیین می‌کنند و در انجام دادن آن‌ها به فرد کمک می‌کنند.
کمک به بیمار در امور تفریحی
بعد از سکته مغزی برای این‌که کمک کنیم فرد به فعالیت‌های روزانه و نرمال خود برگردد و بتواند فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی را انجام دهد لازم است از متخصص‌های این حوزه کمک بگیریم. این متخصصان با روش‌های درمانی و تمرین‌های حرکتی مختلفی در طول زمان باعث بهبود قدرت حرکتی و عملکرد حرکتی و درنهایت بازتوانی بیمار سکته مغزی می‌شوند و فرد بعد از مدتی می‌تواند به فعالیت‌های نرمال روزانه خود برگردد.
بازتوانی بیمار سکته مغزی ؛ نتیجه‌گیری
خوشبختانه اکثر افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند بعد از طی کردن دوران حاد این عارضه زنده می‌مانند اما متأسفانه نصف این افراد دچار ناتوانی و معلولیت‌های فیزیکی می‌شوند. این افراد به دنبال روش‌هایی هستند که دوباره بتوانند توان فیزیکی خود را به دست آورده و به فعالیت‌های خود قبل از عارضه سکته مغزی ادامه دهند. توان‌بخشی و بازگرداندن بیماران سکته مغزی به شرایط مناسب یک نوع هنر است و احتیاج به گروه توان‌بخشی حرفه‌ای و تجهیزات مدرن دارد. در این مقاله به بررسی موضوع بازتوانی بیمار سکته مغزی پرداختیم امیدواریم بامطالعه این مقاله توانسته باشیم بخش کوچکی از سؤالات شما در این زمینه را پاسخ داده باشیم.
منبع:
Stroke rehabilitation: What to expect as you recover – Mayo Clinic